یبوست یکی از مشکلات دوران سالمندی

از ۶۵ سالگی به بعد، تقریبا از هر دو نفر یکی با مشکل یبوست دست به گریبان است. یبوست مشکلی است که بسیاری از سالمندان را آزار می‌دهد. امروز با کم شدن فعالیت‌ها و ماشینی شدن زندگی و پیروی از رژیم غذایی با فیبر و مایعات کمتر، شیوع عارضه یبوست افزایش یافته است. این موضوع در سالمندان اهمیت ویژه‌ای دارد. شاید تشخیص یبوست به این سادگی‌ها هم که فکر می‌کنید، نباشد و تنها کند شدن یک انتقال روده ای دلیل بر یبوست نیست. در صورتی که طی ۱۲ماه، حداقل دو مورد از چهار نشانه زیر در شما به وجود آمد، دلیل بر ابتلاء به یبوست است:

• کمتر از دوبار دفع مدفوع در هفته
• مدفوع بسیار خشک
• آوردن فشار بیش از حد به روده‌ها
• حس تخلیه نشدن کامل روده (حداقل یک مرتبه در چهار بار رفتن بر دستشویی)

چرا سالمندان؟

روند پیری، تمام ارگان‌های بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. با این حال انتقال روده‌ای با بالا رفتن سن، کاهش پیدا نمی‌کند. در حقیقت این ماهیچه‌های روده‌ای و پرینه یا میان دو راه است که ضعیف شده و انتقال روده‌ای را دردناک و سخت‌تر می‌کنند‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌. ابتلا به بیماری‌های عمومی و عفونی، درصد احتمال بروز یبوست را در سالمندان بالا می‌برد. دیابت، اختلال عملکرد غده تیروئید، بیماری پاریکینسون و بیماری‌های عروقی، مغزی، افسردگی و… در بروز یبوست سهیم اند.

آزمایش‌های تکمیلی

در بیشتر مواقع یک آزمایش ساده موضوع را برای پزشک روشن می‌کند، ولی گاهی لازم است پزشک درباره ریشه و علت اصلی یبوست اطلاعات بیشتری کسب کند، به ویژه زمانی که:

• یبوست، همراه با کاهش وزن، بی‌هوشی، دردهای تحتانی و خروج خون با مدفوع است یا شخص سابقه ابتلا خانوادگی به سرطان روده را دارد.
• تغییری خاص در مدفوع شخصی که مدت ها از یبوست رنج می‌برده، دیده شود.
• ناکارآمدی یک درمان
• دفع غیر ارادی ادرار یا مدفوع یا بروز اسهال شدید پس از یبوست.

داروهای موثر برای یبوست

پیش از مصرف هرگونه دارویی ابتدا باید عادت‌های بد غذایی و عامل اصلی ابتلا به یبوست شناخته و برطرف شوند. وقتی سن بالا می‌رود، خوردن هرچیزی درست نیست. ملین‌ها را نباید به طور دائم مصرف کرد، چون بدن به آن‌ها عادت می‌کند و در نتیجه هربار باید دوز آن‌ها را بالا برد. همچنین مصرف بیش از حد آن ها باعث بروز دردهای شدید روده‌ای می‌شود.

داروهای یبوست زا

بعضی داروهای و مسکن‌ها مثل مورفین، کدئین، تب برها، داروهای قلب، داروهای ضد افسردگی و داروهای بیماری پارکینسون به طور معمول سبب بروز یبوست می‌شوند.

توصیه‌هایی برای رفع یبوست

• حداقل روزی ۶ تا ۸ لیوان آب بنوشید، چون مایعات انتقال روده‌ای را راحت‌تر می‌کنند.
• آب، آب میوه‌ها، شیر، سوپ و مایعات مناسب سالمندان هستند.
• مصرف مرتب قهوه، چای و مایعات گازدار چندان موثر نیست. کافئین موجود در این مایعات قدرت حرکت را از اندام ها می‌گیرد.
• در صورتی که تمایل دارید مقداری آب میوه به آب اضافه کنید، آب لیمو و آب پرتقال را به شما توصیه می‌کنیم.
• وقتی هوا گرم است، مقدار مایعات مصرفی‌تان را کمی‌بالاتر ببرید.
• اگر دچار بیماری قلبی یا روده‌ای هستید، پیش از انتخاب هرنوع مایع نوشیدنی، با پزشک‌تان مشورت کنید.
• هرگز فیبر ها را از یاد نبرید و نان و حبوبات غنی‌شده را در برنامه غذایی‌تان بگنجانید.
• روزانه مقدار فراوانی میوه و سبزی مصرف کنید.
• خوردن آلو، آلو خشک و آب آلو ار فراموش نکنید. این میوه همانند دیگر فیبر‌ها، ماهیچه‌های روده‌ای را تقویت می‌کند.
• سبوس، هاوی مقدار فراوانی فیبر است. سبوس را در سوپ، غذاها، ماست و حبوبات گرم بریزید و بخورید.
• فعالیت بدنی را بالا ببرید مانند: راه رفتن، انجام کار‌های خانه، شنا، دوچرخه سواری و … جلوی یبوست را می‌گیرند.
• سعی کنید فعالیتی را بیابید که به آن علاقه دارید./ در این صورت شما با لذت، هر روز فعالیت بدنی‌تان را انجام می‌دهید.
• بعضی عادات، یبوست می‌آورند. از آن‌ها دوری کنید، مانند:
• غذاهای صنعتی و تصفیه شده مثل نان سفید، شکر سفید، شیرینی، سیب زمینی سرخ شده، ژامبون، سس سفید و … برای سالمندان مناسب نیست.
• گوشت و پنیر کمتر مصرف کنید. تنها یک وعده غذایی حاوی پنیر و گوشت در روز کافی است. زیاد شدن آن‌ها در برنامه غذایی سبب بروز یبوست می‌شود.
• دیر به دستشویی رفتن از جمله عواملی است که سبب بروز یبوست می‌شود.

سؤالات رایج

---

آیا هر چه سن یک نفر بالاتر برود بیشتر دچار یبوست می‌شود؟

بله. افراد سالمند به خصوص زنانی که بیش از ۶۵ سال دارند بیش از سایرین مستعد ابتلا به یبوست هستند. در واقع، بیش از ۶۵ درصد از افرادی که بالای ۶۵ سال دارند دچار یبوست مزمن می‌شوند. متخصصین نمی‌توانند با قاطعیت بگویند که چرا با افزایش سن ابتلا به یبوست افزایش می‌یابد اما ممکن است تغییرات متابولیسمی ناشی از افزایش سن یا کم‌آبی بدن که یک مشکل شایع در افراد سالمند است از دلایل ابتلا به یبوست در این گروه از افراد باشد.

بهترین روش درمانی برای رفع یبوست مزمن چیست؟

بهترین رویکرد درمانی برای رفع یبوست در افراد میانسال، ایجاد تغییرات در سبک زندگی و رژیم غذایی و سپس مصرف دارو است. اگر این اقدامات مؤثر واقع نشد می‌توان از ملین‌ها استفاده کرد. برخی انواع ملین‌ها از جمله مکمل‌های فیبر، اسمزی‌ها، محرک‌ها، روان کننده و نرم‌کننده‌های مدفوع می‌توانند مورد استفاده قرار گیرند. به علاوه، تنقیه و شیاف، آموزش عضلات لگن و عمل‌های جراحی نیز ممکن است بسته به علت ابتلا به یبوست انجام شوند.

چگونه می‌توان به دفع مدفوع کمک کرد؟

ممکن است تجمع مدفوع باعث جلوگیری از حرکات غیرارادی روده – حتی با زور زدن شدید – شود. در این موارد، تنقیه و شیاف برای دفع مدفوع به کار برده می‌شوند اما شما نباید از راه میانبر استفاده کنید. بهتر است به طور مدارم از این روش‌ها برای درمان یبوست استفاده نکنید.

غذاهایی که باعث ابتلا به یبوست در افراد سالمند می‌شوند	غذاهایی که برای درمان افراد سالمند مبتلا به یبوست مفید هستند
موز	آلو
کافئین	سیب و گلابی
غذاهای سرشار از گلوتون	کیوی
برنج سفید	Figs انجیر
گوشت قرمز	مرکبات
نان سفید	اسفناج و سبزیجات دیگر
الکل	کنگر و کاسنی
شکلات	کنگر فرنگی
محصولات لبنی	ریواس

فست فودها	سیب‌زمینی شیرین
غذاهای فراوری‌شده، نیم‌پز شده و فریز شده	لوبیا، نخود و عدس
چیپس	تخم کتان
برخی مکمل‌ها	نان غلات کامل و سبوس جوی دوسر
خرمالو	مغزیجات
آدامس	ذرت بوداده

برای افزایش مصرف فیبر و کاهش احتمال ابتلا به یبوست باید آلو، سیب و گلابی، کیوی، انجیر، مرکبات، اسفناج و سبزی‌های دیگر، کنگر، ریواس، سیب‌زمینی شیرین، لوبیا، نخود، عدس، تخم کتان، نان غلات کامل و سبوس جوی دو سر، مغزیجات و ذرت بوداده میل کنید تا یبوست شما کاهش یابد.

چگونه می‌توان از ابتلا به یبوست در افراد سالمند پیشگیری کرد؟

تغییر دادن رژیم غذایی و سبک زندگی که برای درمان یبوست مورد توجه قرار می‌گیرد را نیز می‌توان برای پیشگیری از ابتلا به یبوست نیز به کار بست؛ بنابراین باید مقدار زیادی مایعات بنوشید، غذاهای سرشار از فیبر مصرف کنید، از خوردن غذاهای فراوری‌شده پرهیز کنید، فعالیت‌های فیزیکی داشته باشید و اجابت مزاج خود را به تأخیر نیندازید و سعی کنید برای جلوگیری از ابتلا به یبوست برای اجابت مزاج خود برنامه داشته باشید.