گوش سالم

قرار گرفتن در معرض صداهای بلند به طور ناگهانی یا به دلیل حرفه‌ای خاص، خطر بروز آسیب‌های وارده به گوش را افزایش می‌دهد. حمید جلیلوند، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و دبیر علمی انجمن شنوایی از رعایت اصول بهداشتی و مراقبت از سلامت گوش می‌گوید.

چه نکاتی برای حفظ بهداشت گوش توصیه می‌شود؟

گوش نیاز به بهداشت خاصی ندارد و تنها باید برخی نکات ساده را رعایت کنند. اول اینکه هرگز چیز بی‌موردی را داخل گوش نکنید و چون حس خارش عجیب و خوشایندی در گوش ایجاد می‌کند، فرد به این کار ادامه می‌دهد بنابراین باعث می‌شود جریان خون زیر استخوان و درنتیجه استخوان سازی تحریک شود و استخوان رشد کند به طوری که مجرای گوش تنگ می‌شود و فرد باید به جراحی متوسل شود. همچنین برخی، اشیاء تیز مانند کلید را وارد گوش می‌کنند غافل از اینکه در انتهای گوش پرده‌ای بسیار نازک و حساس وجود دارد که این کار ممکن است به پرده گوش آسیب وارد کند. طول مجرای گوش تنها ۵/۲ سانتی متر بوده و با وارد کردن حتی یک کلید به داخل گوش، این پرده گوش ممکن است پاره شود که در چنین شرایطی بیمار نیاز به جراحی پیدا می‌کند که ممکن است جواب هم ندهد.

عامل دیگری که افراد باید رعایت کنند، در مواردی است که گوش ضربه می‌خورد و پرده گوش ممکن است پاره شود به طوری که فرد صدای عجیب و غریبی داخل گوش می‌شنود و احساس کم شنوایی و درد در گوش می‌کند. در چنین شرایطی فرد نباید حمام کند. بعضی افراد احساس می‌کنند به دلیل ضربه‌ای که به گوش وارد شده، گوش را ماساژ دهند یا آب گرم به گوش بخورد، بهتر می‌شود، به همین خاطر حمام می‌روند یه صورت خود را می‌شویند یا آب داخل گوش می ریزند. آب به دلیل داشتن میکرواورگانیسم‌ها، دارای میکروب است و با ورود به داخل گوشی که پرده‌ی آن سوراخ شده، شروع به عفونت می‌کند. به همین دلیل، در همان لحظه های ابتدایی بروز این مشکل، باید به متخصص گوش حلق و بینی و اودیولوژیست مراجعه کنند.

بهتر است افراد به صورت دوره‌ای گوش خود را ارزیابی و به متخصص جهت ارزیابی گوش مراجعه کنند. به ویژه افرادی که در معرض سر و صداهای بلند، مواد شیمیایی قرار دارند یا افرادی که از گوش‌هایشان زیاد استفاده می‌کنند مانند اپراتورهای تلفن حتما باید سالیانه مراجعه کنند و شنوایی خود را تحت کنترل داشته باشند و میزان کم شنوایی خود را ارزیابی کنند. این مسئله از آنجایی حائز اهمیت است که کسی که اپراتور تلفن است یا افرادی که در معرض سر و صدای زیاد هستند، نمی‌توانند کارشان را رها کنند اما با رعایت برخی نکات، علائم آنها بهبود می‌یابد.

موسیقی در بهداشت شنوایی چقدر نقش دارد؟

افرادی که به موسیقی علاقه زیادی دارند سعی کنند موسیقی را با شدت بالا گوش ندهند. البته این بدان معنا نیست که با پایین آوردن شدت موسیقی از آن لذت نبرند و صدای آن در حد متعادل باشد و مراعات کنند.

صداهای انفجاری چه اثری روی شنوایی به جا می گذارند؟

نکته‌ای که اهمیت زیادی دارد، استفاده از ترقه است که آسیب جبران ناپذیری را به شنوایی افراد وارد ‌می‌کند و توصیه می‌کنیم هرگز ترقه و مواد منفجره استفاده نکنند. معمولا هشدارهایی که درباره استفاده از ترقه در شب چهارشنبه سوری ارائه می‌شود بیشتر از نظر سوختگی و آسیب چشمی ناشی از بازی با مواد محترقه عنوان می‌شود. اما اگر مواد محترقه در فاصله ۱۰ متری از فردی منفجر شود، حتی اگر سوختگی و آسیب چشمی در پی نداشته باشد، به طور قطع آسیب شنوایی به جا می‌گذارد. این عارضه قابل درمان هم نیست. پارگی پرده گوش قابل درمان است اما کم شنوایی ناشی از صداهای بلند انفجاری قابل درمان نیست.

چه توصیه ای به سالمندان در باره حفظ بهداشت گوش دارید؟

در سنین بالا افراد حتما باید برای ارزیابی شنوایی گوش خود به متخصص مراجعه کنند و حتی اگر تشخیص دادند که سمعک باید استفاده شود، حتما استفاده کنند چرا که تحقیقات نشان می‌دهد در صورتی که سالمندان واجد استفاده از سمعک از این وسیله کمک شنوایی استفاده نکنند، بیماری‌هایی مانند آلزایمر و زوال عقل در کمین آنهاست. به طوری که بروز این قبیل بیماری‌ها با کم شنوایی در ارتباط مستقیم است.

این غذاها شنوایی را تقویت می‌کند

مواد غذایی حاوی منگنز به شنیدن بهتر کمک می‌کنند، زیرا این ماده معدنی در تشکیل بافتهای همبند و استخوانهای موثر است.

منابع غنی حاوی منگنز شامل سیب، زردآلو، آووکادو، لوبیا، آناناس، توت، کشمش، کرفس و حبوبات است.

غذاهای غنی از ویتامین D نیز به بهبود شنوایی کمک می‌کنند، ویتامین D مسئول جذب کلسیم در بدن است که خود این ماده برای داشتن استخوان‌های محکم ضروری است.

استخوانچه‌های گوش و محفظه استخوانی که ساختمان گوش در آن قرار دارد در شنوایی سهیم هستند.

منابع ویتامین D شامل ماهی‌های روغنی مانند سالمون، قزل آلا، ماهی تن، جگر و زرده تخم مرغ است. قرار گرفتن به مدت چند دقیقه در مجاورت نور خورشید نیز می‌تواند ویتامین D را تامین کند.

مصرف ویتامین C، ویتامین E و منیزیم نیز در این راستا موثرند، میوه‌ها و سبزیجات تازه مانند کلم بروکلی، فلفل سبز و فلفل قرمز، گل کلم و برگ کلم نیز سرشار از این ویتامین‌ها هستند. همچنین منابع منیزیم شامل فرآورده‌های لبنی، گوشت، ماهی، ماکیان، سبزیجات سبز و حبوبات است.

با توجه به اهمیت تامین منابع ویتامین B12: منابع ویتامین B12 شامل گوشت‌های قرمز، جگر، مرغ، ماهی، فرآورده‌های لبنی و تخم مرغ است.

مصرف مواد غذایی سرشار از ویتامین A همراه با ویتامین‌های C و E و منیزیم برای جلوگیری از تشکیل رادیکال‌های آزادی که در هنگام تشکیل صدا به وجود می‌آیند مفید است.

تحقیقات اخیر نشان داده‌اند قرار گرفتن در معرض صدای زیاد جریان خون را به سمت گوش داخلی کاهش می‌دهد و ویتامین‌ها و مواد معدنی ذکر شده، رادیکال‌های آزاد را جمع آوری کرده و از بین می‌برند.

منابع گیاهی ویتامین A شامل سبزیجات دارای برگ‌های سبز تیره یا زرد و میوه‌های زرد رنگ، کلم بروکلی، کدو حلوایی، اسفناج، شلغم، هویج، گل کلم، سیب زمینی، کدو و زردآلو و منابع حیوانی آن شامل جگر، شیر، کره، پنیر و تخم مرغ کامل است.

منابع: ماهنامه شایستگان ۱۸۸-صفحه ۲۲ الی ۲۳

● گوش پاک‌کن، آری یا خیر
طبق نظر پزشکان متخصص، معمولا استفاده از گوش پاک‌کن در تمیز کردن گوش توصیه نمی شود چرا که معمولا جرمی که در گوش تولید می شود، دارای فواید مختلفی است.

دکتر ناظم در این باره می افزاید: بخشی از جرم تشکیل شده در گوش خاصیت اسیدی دارد که در نتیجه عفونت کانال گوش را پایین می‌آورد و از سویی دیگر، این جرم باعث چرب شدن کانال گوش شده و اجازه وارد شدن حشرات به گوش را نمی‌دهد، به همین دلیل نباید جرم گوش را تمیز کرد و عملا استفاده از گوش پاک کن بی‌معنا خواهد بود و چه بسا استفاده از گوش پاک‌کن باعث فشرده شدن جرم‌ها شده و فرد را مجبور به شستشوی گوش کند.

بنابراین بهتر است پس از استحمام، مدخل گوش را با دستمال کاغذی پاک کرد، ولی نباید فراموش شود که در پایان هر استحمام، کانال گوش آب کشی شود (مقداری آب به کانال گوش برود تا شامپو، رنگ مو و… از آن خارج شود). به گفته این پزشک، افراد سالم نباید نگران آبی باشند که داخل گوش نفوذ کرده است چرا که معمولا این آب خود به خود از گوش خارج می شود، مگر این که جرمی در گوش باشد و آن جرم آب را به خود جذب کرده باشد یا پشت آن جرم آب جمع شده باشد که گوش پاک کن توانایی جذب آن را ندارد.