سوء هاضمه و مشکلات دستگاه گوارش در دوران سالمندی

یکی از شایع‌ترین ناراحتی‌هایی که افراد سالمند با آن دست به گریبان هستند مشکلات شکمی یا همان مشکلات گوارشی است. طی گوارش که فرآیندی بسیار پیچیده محصوب می‌شود، ساختارهای غذایی پیچیده به ملوکول‌های ساده و قابل جذب توسط بدن تبدیل شده و بدن از مواد مغذی که مورد نیاز است استفاده می‌کند. با افزایش سن، این فرآیند گوارش با اختلالاتی مواجه می‌شود که عدم توجه به آن می‌تواند منجر به اختلالات تغذیه‌ای و مشکلات جدی‌تر در سالمندان شده و روی نحوه زندگی آن‌ها تاثیر بگذارد. از مهم ترین مشکلات شکمی که در طول دوران سالمندی و با افزایش سن ممکن است بروز کند می‌توان به موارد متعددی اشاره کرد.

وقتی معده ملتهب می‌شود

التهاب معده معمولا به التهاب پوشش دستگاه گوارش به خصوص معده گفته می‌شود که می‌تواند منجر به سوزش معده و زخم معده شود. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که پوشش مخاطی محافظ معده سوراخ شده و در معرض اسید معده قرار می‌گیرد. با افزایش سن میزان ترشح اسید معده کاهش می‌یابد. با این وجود به دلیل نازک شدن پوشش معده، کاهش ترشح مخاط، برگشت اسید صفرا به داخل معده، عفونت باکتریایی هلیکوباکتر، استرس و سیگار کشیدن، التهاب معده ادامه می‌یابد و سالمندان به دلیل سیستم ایمنی ضعیفی دارند آهسته بهبود می‌یابند. حجم غذای کم و طی دفعات متعدد باعث کاهش اسید معده می‌شود. تهیه یک فهرست از غذاهای روزانه ای که باعث تشدید التهاب معده می‌شود هم بسیار مهم است. برخی از داروها را با احتیاط مصرف کنید. به طور مثال مصرف دائم و منظم مسکن‌هایی چون آسپیرین، ایبوپرفن و ناپروکسن به نازک شدن پوشش مخاط معده کمک می‌کند. رعایت این نکات می‌تواند باعث کاهش مشکل التهاب معده در سالمندان شود.

یبوست؛ مشکلی که سراغ سالمندان می‌آید

یبوست از شایع‌ترین مشکلات دوران سالمندی است. تغییراتی که در دستگاه گوارش سالمندان ایجاد می‌شود و باعث کاهش میزان کارایی دستگاه گوارش می‌‌‌‌‌‌شود، از عوامل بروز یبوست است. در افراد سالمند کاهش حرکت روده باعث می‌شود که غذا زمان بیشتری داخل دستگاه گوارش مانده و دیرتر از بدن خارج شود و باعث یبوست می‌شود. مصرف کم و ناکافی مایعات و نوشیدنی‌ها نیز بدن را مجبور می‌کند که آب زیادی را از روده جذب کند و همین مسائله مدفوع را خشک کرده و دفع آن را دشوار می‌سازد. استفاده از میوه‌های خام یا پخته، نوشیدن مایعات فراوان و استفاده از سبزیجات تازه می‌تواند راه حلی برای این مشکل باشد. بنابراین منتظرنمائید تشنه شوید آن گاه آب بنوشید. برخی سالمندان با افزایش سن احساس تشنگی خود را از دست می‌دهند. سعی کنید روزانه حدود ۲لیتر آب بنوشید. چنانچه این یبوست مدت‌ها ادامه یابد مزمن می‌شود که بیشتر بر اثر کم تحرکی و استفاده از برخی داروها ایجاد می‌شود. استفاده از مایعات، سبزیجات، میوه‌ها اعم از تازه و کمپوت شده، استفاده از داروهای ملین و مسهل، نان‌های سبوس دار، مصرف خشکبارهایی چون آلو و انجیر و فعالیت و ورزش می‌تواند در درمان یبوست مزمن موثر باشد. یکی از عواملی که یبوست را در سالمندان تشدید می‌کند این مسئله است که آن‌ها به دلیل مشکلات دندانی که پیدا می‌کنند قادر به جویدن سبزیجات نیستند و همیشه از این امر شاکی هستند، ولی از این نکته غافل‌اند که سبزیجات با نرم کردن مدفوع، دفع آن را آسان‌تر کرده و مشکل یبوست آن‌ها را حل می‌کند.

سوء تغزیه را جدی بگیرید

یکی دیگر از بیمای‌های شکمی و گوارشی شایع میان سالمندان سوء تغذیه در این سنین است. به طوری که طبق آمار، حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد از سالمندان بستری شده در بیمارستان‌ها را مبتلایان به سوء تغذیه تشکیل می‌دهند. عواملی همچون اسید معده و کاهش ترشحات آنزیمی ناحیه سطح روده با افزایش سن، سوء تغذیه را در سالمندان سسب می‌شود. این عوامل جذب مواد غذایی را کاهش می‌دهد. به علاوه مشکلات دندانی و افتادن آنها و نیز استفاده از دندان مصنوعی، جویدن را برای آنان دشوار می‌کند. کاهش حس بویایی و چشایی با افزایش سن هم در علاقه و اشتهای فرد سالمند به غذا تاثیر به سزایی دارد. با کم شدن حس چشایی، میزان بزاق کم و دهان خشک شده و در نتیجه عمل بلع دشوار می‌شود و همچنین امر باعث یبوست و نیز عدم علاقه فرد به مصرف غذاهای مغذی می‌شود. سالمندان به خاطر تنهایی، در معرض افسردگی قرار دارند و زیاد تمایلی به پخت غذا و استفاده از غذای خوب و مغذی ندارند. باید سعی کنید برای جلوگیری از بروز سوء تغذیه در آنان، از غذاهای خوشرنگ و چاشنی های خوشمزه استفاده کنید تا اشتهای آنها را تحریک کرده و به خوردن غذا مشتاق کند. علاوه براین مصرف آهن، انواع ویتامین‌ها و اسید فولیک برای سالمندان ضروری است.

وقتی نفخ شکم مهمان ناخوانده می‌شود

نفخ شکم نیز از دیگر مشکلاتی است که اکثر افراد به ویژه سالمندان با آن دست به گریبان هستند. نفخ حالتی است که فرد در آن احساس پری و سفت شدگی در شکم پیدا می‌کند که معمولا بر اثر مصرف مواد باد دار مانند سبزیجات، حبوبات، مصرف زیاد مواد چرب، غذاهای سرخ کرده، افراط در مصرف غذا و نیز بلع هوا هنگام خوردن غذا ایجاد می‌شود و از سویی بر اثر هضم نشدن خوب غذا و تخمیر غذا در معده معمولا حالت گاز در معده ایجاد می‌کند که همین گاز موجب ناراحتی فرد می‌شود.

مشکلات را با پزشک در میان بگذارید

تمامی مواردی که اشاره شد، جزء یک مشکل اساسی قرار می‌گیرند که سوءهاضمه نامیده می‌شود. سوء هاضمه همه این مشکلات را در برمی‌گیرد و مهم ترین علائم ایجاد کننده این ناراحتی‌ها همان طور که اشاره کردیم شامل افزایش سن، مشکلات مربوط به جویدن مواد غذایی، زندگی بی تحرک، شیوه زندگی غیر سالم، استرس و استفاده از برخی داروهاست. سوء هاضمه یک مشکل کوچک گذراست که باید جدی گرفته شود و با پزشک در میان گذاشته شود تا با داروهای تجویز شده توسط پزشک به راحتی و با سرعت درمان شود. تمام مواردی که در خصوص پیش گیری و درمان این ناراحتی‌ها اشاره شد می‌تواند کمک کننده باشد. پس سعی کنید با داشتن یک زندگی سالم و تغذیه‌ای بهداشتی این علائم را از بین ببرید.

منبع: آیینه جلد ۴۳-صفحه ۲۷

بیماری‌های دیگر

بعضی از بیماری‌ها در سالمندان شایع‌ هستند و ما آنها را در جوانان نمی‌بینیم؛ مانند ایسکمی کولون یا نرسیدن خون به روده‌بزرگ و آنژیودیسپلازی (یک کلافه عروقی که به داخل مجرای روده برجسته می‌شود و امکان دارد خونریزی کند) و تداخل مصرف داروها. علاوه بر عوارض برخی داروها که سبب خون‌ریزی، زخم و درد گوارشی در سالمندان می‌شود؛ یکی دیگر از مشکلات رایج گوارشی در سالمندان، مصرف همزمان برخی از داروها با همدیگر است. این امر، احتمال تداخل دارویی را بالا می‌برد و مشکلاتی را برای بعضی از سالمندان ایجاد می‌کند.

کلام آخر:

  مساله کم‌خونی فرد سالمند است. هیچ وقت نمیتوان  به فرد سالمندی که کم خونی دارد بگوییم گوشت قرمز بخورد یا قرص آهن مصرف کند. اگر فردی به خصوص در آقایان و افراد بالای ۴۵ سال، دچار کم‌خونی شد به هیچ‌وجه حق نداریم قرص آهن به او بدهیم؛ مگر آنکه علت کم‌خونی را پیدا کنیم. خیلی از اوقات، ما بیمارانی با تومور روده بزرگ در ناحیه سکوم یا قسمت ابتدایی روده بزرگ داریم که تنها علامت این تومورهایشان کم‌خونی فقر آهن است و امکان دارد بیمار هیچ علامت دیگری مانند درد، اختلالات اجابت مزاج و… نداشته باشند.

در این حالت، بیمار مدت‌ها به تصور اینکه دچار کم‌خونی فقر آهن است، با خوردن قرص آهن درمان می‌شود و پیگیری بیشتری نمی‌کند؛ تا جایی که تومور دیگر قابل درمان و جراحی نیست. در افراد سالمند بیماری‌های عروقی روده‌بزرگ هم شایع‌ است و فرد در ناحیه روده‌بزرگش مشکل عروقی پیدا می‌کند که این مشکل هم خودش را با خون‌ریزی نشان می‌دهد.